تقویم دوازده حیوانی ایرانی

تقویم دوازده حیوانی ایرانی

تقویمی از زمان قرن ششم هجری در ایران معمول شده است که امروز ما آن را بنام تقویم دوازده حیوانی ایرانی می‌نامیم، هر یک از سال های این تقویم به اسم حیوانی نام گذاری شده است که از موش شروع و به خوک ختم می‌شود و یک دوره دوازده ساله را تشکیل می‌دهد. پس از حمله مغول، خواجه نصیرالدین طوسی تقویمی با بحث تقویم دوازده حیوانی تالیف نمود همچنین بعد از او نیز افراد متعددی دراین  باره سخن گفتند که دقیق ترین آن  تقویمی است که غیاث الدین جمشید کاشانی تالیف نموده است.

موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار    زین چارچو بگذری نهنگ آید و مار

آنکه به اسب و گوسفند است حساب  حمدونه (میمون) و مرغ و سگ و خوک آخر کار (نصاب الصبیان) از ابونصرفراهی ادیب و شاعر قرن هفتم هجری

 در زمان حاضر هر یک ازسال های را منسوب به یکی از این حیوانات می‌کنیم، مخصوصاً موقع تحویل سال برای آن اهمیت فراوان قایل هستیم و از طرفی این تفکر و اندیشه حاصل شده است که خصوصیات هریک ازاین حیوانات تأثیری در وقایع سال جدید دارد و همین طور در روحیات و خلق و خوی و سرنوشت افراد و متولدین آن سال مؤثر می‌باشد.  مثلاً سال اسب، سالی پرتحرک و پرفعالیت، با پیروزی تلقی می‌شود و یا سال سگ، سالی پرمخاطره و توأم با سوءتفاهم و دشمنی و ستیز می‌باشد.

اینکه چرا این دوازده حیوان برای تنظیم سرنوشت زمین و انسان انتخاب شده اند به افسانه ای برمی‌گردد که در بین ملت ها رایج است، آنها می‌گویند یک روز بودا درشروع سال نو تمام حیوانات را دعوت کرد ازبین تمام حیوانات تنها دوازده حیوان به دعوت او پاسخ گفتند و به ملاقاتش آمدند، بودا نیز مقدر کرد که سرنوشت جهان به دست این دوازده حیوان باشد که یکی پس از دیگری هر ساله ظاهر شوند.

مارکوپولو سیاح معروف که در قرن هشتم هجری از چین دیدن کرده در سفرنامه خود می‌نویسد: 

” تاتارها سالهای خود را به دوره‌های دوازده گانه تقسیم می‌کند و بر روی هر سال نام مخصوصی می‌گذارند، مثلاً نام سالی شیر، سالی دیگر گاو، سال بعد اژدها و همینکه دوره دوازده ساله سپری شد مجدداً دوره بعد به همین منوال تجدید می‌گردد.”