تقویم میترایی چیست؟
تقویم میترایی، مربوط به دوران پیش از هخامنشیان است. یکی از جوانمردانه‌ترین ویژگی‌های تقویم آریایی میترایی (مهرآیینی)، پیوند نزدیک آن با میترائیسم است. این مذهب باورهای خود را از افسانه‌ها و داستان‌های مربوط به میترا، خدای نور و عقیده در مورد قدسیت زمان به‌ویژه در روزهای تعیین شده تقویم آریایی میترایی مشتق کرده است.
این تقویم دوازده‌ماهه است، هر ماه با نام و خصوصیات خود شناخته می‌شود. ماه، فصل‌های سال مشخص می‌شوند. تقویم سال میترایی به این صورت است که یک سال خورشیدی که شامل ۳۶۰ روز است به ۱۲ ماه و ۳۰ روز تقسیم می‌شود. البته هرکدام از این روزها در آن دوران اسم‌هایی داشتند.
در دوران پیش از هخامنشیان در تقویم میترایی ۵ روز اضافی‌تر از روزهای اصلی سال را محاسبه نمی‌کرد. زیرا مراسم‌هایی طبق همان آیین در آن ۵ روز برگزار می‌شد. به‌این‌ترتیب بود که تقویم میترایی شکل گرفت. در کل سال میترایی ۳۶۰ روز بوده است که روزهای اضافی که به‌عنوان هدیه مهر و یا دروازه مهر شناخته شده بود را جزو این روزها حساب نمی‌کردند. برای تکمیل اطلاعات خود تا انتها با ما همراه باشید.
روزهای تقویم میترایی
یکی از اصلی‌ترین تلاش ایرانیان، ایجاد گاه‌شمار یا همان تقویم است. امروزه گاه‌شمارهایی وجود دارند که دقیق‌ترین گاه‌شمارهای بشر به‌حساب می‌آیند. یکی از این تقویم‌ها، تقویم میترایی است. بیشترین کتیبه‌هایی که توسط محققان به‌دست‌آمده، مربوط به گاه‌شمارهای دوران هخامنشیان و قبل از آن است. همان‌طور که گفته شد، تقویم میترایی یکی از تقویم‌های باستان قدیم به‌حساب می‌آید که شامل ۳۶۰ روز است البته به جز روزهای اضافی که شامل این روزها نیست. روزها در تقویم میترایی شامل موارد زیر است:
- روز شنبه، کیوان شید که به‌عنوان روز زحل شناخته می‌شود.
- روز یکشنبه در تقویم میترایی به نام مهرشید یا همان روز خورشید نام گرفت.
- روز ماه شید یا روز ماه در تقویم سال میترایی همان دوشنبه امروزی است.
- روز سه‌شنبه در آن دوران به نام بهرام شید یا روز مریخ ثبت گردید.
- روز چهارشنبه به‌عنوان تیر شید یا روز عطارد در آن زمان می‌شناختند.
- روز پنجشنبه رو به‌عنوان هرمزشید یا روز مشتری نام‌گذاری کردند.
- روز جمعه به‌عنوان ناهیدشید که روز زهره است، در تقویم میترایی ثبت کردند.
و تقویم میلادی بر همین اساس نام‌گذاری شد:
- Saturday روز زحل
- Sunday روز خورشید
- Monday روز ماه
- Tuesdayروز مریخ
- Wednesday روز عطارد
- Thursday روز مشتری
- Friday روز زهره
طبق اطلاعات به‌دست‌آمده از زمان قدیم، زمان تاج‌گذاری هر پادشاه را به‌عنوان شروع تقویم نام‌گذاری می‌کردند. به طور نمونه می‌گفتند ششمین ماه از هفتمین سال حکومت اردشیر. این شیوه تقویم میترایی در زمان ساسانیان بسیار به چشم می‌خورد. در مورد روزها هم به شماره آن روز اشاره می‌کردند. مثلاً در کتیبه بیستون از داریوش بزرگ چنین آمده است: از ماه اَنامَکَه (بی‌نام) سیزده روز گذشته…
طالع‌بینی با تقویم میترایی
در طالع‌بینی مرتبط با تقویم آریایی میترایی، هر صور فلکی به‌عنوان نمایانگری از خصوصیات فرد متولد در آن ماه شناخته می‌شود. برای مثال، فردی که در ماهی میترایی متولد شده باشد، خصوصیات خاصی از مربوطه در او حاکم خواهد بود. این نگاه به طالع‌بینی در ارتباط با تقویم آریایی میترایی به افراد امکان می‌دهد تا نه‌تنها زمان تولد خود را بشناسند؛ بلکه ارتباط عمیق‌تری با مفاهیم طبیعی و اجتماعی از زندگی داشته باشند.
بیشتر بدانید تقویم میترایی چیست؟: ست مدیریتی سررسید تبلیغاتی
علاوه بر این، نشانه‌های ستاره‌ای (صور) نیز جزء اساسی این تقویم محسوب می‌شوند. هر ماه با یک صور خاص همراه است که به نحوه تأثیر آن بر رویدادهای زمینی اشاره دارد. این اجزا به‌عنوان راهنمایی برای انجام فعالیت‌های کشاورزی، مذهبی و فرهنگی مردم در طول سال استفاده می‌شوند.
قیاس با دیگر تقویم‌ها
در مقایسه با تقویم گرگوری، تقویم آریایی میترایی دوازده‌ماهه است درحالی‌که تقویم گرگوری دارای سازوکار سالیانه ۱۲ماهه است. این تفاوت‌ها نشان از دیدگاه مختلف نسبت به تقسیم‌بندی زمان دارد.
همچنین، در تقویم آریایی میترایی، هر ماه با یک خورشیدگان خاص هماهنگ شده است که به آن ماه خصوصیات خاصی اختصاص دارد. این نکته این تقویم را از تقویم‌های دیگر متمایز می‌سازد که معمولاً بر اساس تقسیم‌بندی مکرر سال به ماه‌های مشابه ادامه می‌یابد. همچنین، ارتباط تنگاتنگ تقویم آریایی میترایی با مذهب و اعتقادات دینی، به ویژه میترائیسم، آن را از سایر تقویم‌ها متمایز می‌کند. در نتیجه، این تقویم نه‌تنها به نظم‌بخشی زمان بلکه به روایت دینی و فرهنگی گسترده در زندگی افراد مشارکت دارد.
بیشتر بدانید تقویم میترایی چیست؟ : خرید سررسید 1403
یک نکته درباره انواع تقویم‌ها
یادتان باشد که این که در برخی گاه‌شمارها، فلان حیوان ذکر می‌شود و بعضی معتقدند که سرنوشت خاصی منتظر آن‌ها خواهد بود، هیچ‌گاه در تاریخ گاه‌شماری ایرانیان، جایگاه نداشته و ساخته‌وپرداخته عصر مغولان و ایلخانیان است. مثل گاه‌شماری ۱۲ حیوانی که شمارش آن بر اساس شیوه شمسی بود و در کتاب جهان‌گشای جوینی یا جامع‌التواریخ هم رد پای چنین گاه‌شماری دیده می‌شود.
این که عده‌ای، ۱۳ را نحس می‌دانند نیز هیچ جایگاهی در گاه‌شماری میترایی ندارد. پس، اعتقاد خاص به عدد و تناسب حیوان با ماه، مبنای علمی در گاه‌شماری ایرانیان نداشته و ندارد و ارزش و جایگاه خاصی روزهای یک ماه با هم ندارند. مگر این که رویداد خاصی اتفاق افتاده باشد که برای عده‌ای، آن روز و شب آن ماه، جایگاه ویژه داشته باشد. مثل شب عاشورا و شب چله.
سخن پایانی
تاریخچه تقویم آریایی میترایی ریشه‌های عمیقی در تمدن باستانی ایران دارد. این تقویم به دوران باستانی پارسیان بازمی‌گردد و در ارتباط با عناصر فرهنگی و مذهبی آن دوره شکل گرفته است. اصول اساسی این تقویم در زمینه‌های مختلف نظیر مذهب، افتراق فصلی، و تعیین وقت برگرفته از باورها و سنت‌های اجتماعی باستانی ایرانیان است.
تقویم میترایی، یکی از تقویم‌های قبل اسلام است. اولین و کهن‌ترین تقویم ایرانی که مربوط به دورانی بود که کشاورزی رونق گرفت و تعیین زمان کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار بود.
